Untitled Document

End of Development
Andrew Mclaughlin

จุดจบของการพัฒนา
จับโกหก"การพัฒนาที่ยั่งยืน"

ปลายแสงแห่งการพัฒนา
"การพัฒนา"อย่างที่เรารู้จักกันนั้น ที่จริง มันคืออีกชื่อหนึ่งของ"จักรวรรดิ์นิยมทางเศรษฐกิจ"

"ในสมัยก่อน, มนุษย์ได้ถูกทำให้เป็นทาส ภายใต้การบีบบังคับทางร่างกาย; แต่ปัจจุบัน พวกเขาได้ถูกทำให้ตกเป็นทาส โดยความยั่วยวนใจของเงินและความฟุ่มเฟือยที่เงินทองสามารถซื้อหามาได้"
Mahatma Gandhi

ในเดือนพฤษภาคม วันที่ 1 ปี ค.ศ.1992, B.D. Sharma ได้เดินทางออกจากหมู่บ้านเล็กๆแห่งหนึ่งในประเทศอินเดีย, เพื่อไปพูดให้กับสมาชิก the Earth Summit ที่ข้ามผ่านเส้นแบ่งทางวัฒนธรรมอันยิ่งใหญ่ไปแล้ว. เขาได้อยู่ในท่ามกลางคนเหล่านั้น, ดังที่เขากล่าว, ซึ่งได้ข้าม"แม่น้ำ Rubicon ของลัทธิบริโภคนิยม" (Rubicon of consumerism).

การผ่านข้ามเส้นแบ่งดังกล่าว เกิดขึ้นมาหลายต่อหลายทศวรรษแล้ว; แต่สำหรับบางคน มันเพิ่งจะเกิดขึ้น ณ วันนี้. Sharma และคนของเขา ไม่ได้ข้ามเส้นแบ่งนี้ไป และได้ส่งเสียงพูดมาจากภายนอกของโลกแห่งการพัฒนา. แม่น้ำสายนั้น คือเส้นแบ่งเบื้องต้นในความเป็นมนุษย์. (หมายเหตุ : Rubicon คือชื่อแม่น้ำสายหนึ่ง ซึ่งซีซาร์ยกกองทัพข้ามไปสู้รบกับปอมเป, เป็นเส้นแบ่งระหว่างความลังเลกับการตัดสินใจอย่างเด็ดเดี่ยว).

พวกเรา ผู้ซึ่งได้ผ่านข้ามแม่น้ำสายนั้นมาแล้ว ได้ยืนอยู่บนพื้นที่บางแห่งที่ใกล้กับจุดจบของประวัติศาสตร์ยุคหนึ่ง. ลัทธิทุนนิยมได้เปลี่ยนแปลงเกือบทุกสิ่งไปเป็นสินค้า และแปรเปลี่ยนเกือบทุกๆที่ไปเป็นสถานที่ที่ทำการผลิต. แม้กระทั่งที่ดินซึ่งรกร้างว่างเปล่า หรือทะเลทรายก็ยังกลายเป็นสินค้าไปได้, โดยจุดประสงค์ของการทำให้มันเป็นการท่องเที่ยวเชิงนิเวศวิทยา.

คำตอบหรือหนทางในการแก้ปัญหาทางการเมือง ดูเหมือนว่าจะไม่ใช่เรื่องที่ทำได้. วาทกรรมทางการเมืองเกือบทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นของคนผิวสีใด, ต่างยอมรับในคุณค่าของการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ในฐานะที่เป็นทางออกของความทุกข์ยากของมวลมนุษย์. การแสวงหาความมั่งคั่งทางวัตถุ เป็นแนวทางขั้นต้นอันหนึ่งของวิกฤตการณ์โลกของพวกเรา.

ลัทธิอุตสาหกรรมนิยมที่แผ่ขยายกว้างออกไป เกี่ยวพันกับการเพิ่มขึ้นและความลึกลงไป ที่มนุษย์ได้เข้าไปแทรกแซง และก้าวก่ายต่อระบบต่างๆภายในของธรรมชาติ ซึ่งชีวิตได้วิวัฒนาการขึ้นมา. ความพยายามที่จะเป็นนายเหนือธรรมชาติ ก่อให้เกิดผลลัพธ์ต่างๆในหลายสิ่งหลายอย่าง โดยไม่มีใครขัดขวาง, การกระทำเช่นนั้น มันได้ไปเพิ่มความรุนแรงมากยิ่งขึ้น, โดยไม่อาจคาดการณ์ได้ และไม่น่าพอใจต่อผลข้างเคียงที่จะตามมา. ไม่ว่าจะเป็น ฝนกรด, ความเปลี่ยนแปลงของสภาพบรรยากาศโลก, มลภาวะทางน้ำ และมลพิษทางอากาศ, รวมทั้งผลกระทบที่มีต่อร่างกายของคนเรา ซึ่งที่กล่าวมานี้ มันเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของรายการที่จะตามมาอีกยืดยาว ที่ส่งผลต่อมนุษย์และธรรมชาติ. จะเห็นได้ว่า บ่อเกิดทั้งมวลเหล่านี้ที่มนุษย์ได้พึ่งพาอาศัยในการดำรงอยู่ ได้ตกอยู่ภายใต้การคุกคาม.

ความพยายามอันล้มเหลวที่จะควบคุม, เมื่อมาเชื่อมโยงกันกับความรู้ที่ยังไม่สมบูรณ์เกี่ยวกับผลพวงต่างๆของการเข้าไปก้าวก่ายต่อธรรมชาติ, ได้ผลักให้เราไปสู่ความเสี่ยงต่างๆมากยิ่งขึ้น. ภายในบริบทอันนี้, การยอมรับเกี่ยวกับความไม่สมบูรณ์ของความรู้ ได้มาตักเตือนเราต่อการที่จะดำเนินรอยตามความเป็นนายเหนือธรรมชาติ. แต่ในข้อเท็จจริง การตอบโต้หรือไหวตัวทั้งมวลของพวกเราต้องใช้ความพยายามเป็นสี่เท่าในการควบคุม. ดังเช่นที่ เทคโนโลยีชีวภาพได้รับปฏิบัติ ด้วยความกระฉับเฉงที่เพิ่มขึ้นอยู่เวลานี้.

เพื่อที่จะปฏิเสธเป้าหมายต่างๆของความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ และการควบคุมธรรมชาติ หมายความว่า เราจะต้องยุติกระบวนการการพัฒนาทางเศรษฐกิจลงเสีย. แต่การนึกคิดหรือจินตนาการถึงจุดจบของการพัฒนา ได้ไปคุกคามต่ออัตลักษณ์หรือวิญญานของยุคสมัยใหม่อย่างลึกซึ้ง, ทั้งนี้เพราะ ความคิดเรื่องการพัฒนา เป็นปราการด่านสุดท้ายของความหวังในศตวรรษเก่าในเรื่องของความก้าวหน้า.

ณ จุดที่ใกล้จะสิ้นสุดหรือปิดตัวลงของศตวรรษที่ 20, กับสงครามหลายครั้ง และค่ายกักกัน รวมทั้งโรคระบาด และช่องโหว่ของโอโซน, มันไม่เหลือศรัทธาใดๆที่มีต่อความก้าวหน้าที่จะนำพาความเชื่อมั่นได้อีกแล้ว. ชิ้นส่วนที่ยังคงหลงเหลืออย่างสุดท้ายของยุคสว่าง หรือ the Enlightenment สำหรับการบรรลุถึงเสรีภาพ, สันติภาพ และความยุติธรรมโดยผ่านการใช้เหตุผล, ก็คือความหวังของการพัฒนาการทางเศรษฐกิจอย่างต่อเนื่อง. บางที เหตุผลที่เราต่างยึดถือกันอย่างเหนียวแน่น เกี่ยวกับความคิดเรื่องการพัฒนา สำหรับเราแล้ว ก็คือว่า พวกเราจะต้องเชื่อในการพัฒนา เพื่อขจัดปัดเป่าความสิ้นหวังและลมปากทั้งหลายทิ้งไป. เว้นแต่การตีความบางอย่างเท่านั้น ที่พยายามจะมาอธิบายถึง การควรจะยืนหยัดเกี่ยวกับหลักคำสอนเรื่องการพัฒนาต่อไป ทั้งๆที่เราต่างเผชิญหน้ากับพยานหลักฐานที่ขัดแย้งกันมากมายเพิ่มขึ้นทุกวัน.

ภาษาของการพัฒนา
ภาษาของการพัฒนา เต็มไปด้วยความหลอกลวง, มันได้ซ่อนเร้นความน่ากลัวเอาไว้ภายใต้วลีที่เมตตาต่างๆ. แนวความคิดของการพัฒนา ดูเหมือนไปด้วยกันกับความห่วงใยและความรัก. ในรากความหมายของมัน, การพัฒนาเกี่ยวพันกับการคลี่คลายอย่างค่อยเป็นค่อยไป, ความมีอิสระของบางสิ่งบางอย่างที่สับสน หรือถูกวางกับดักโดยการบีบบังคับต่างๆภายนอก. มันมีนัยะของการเคลื่อนย้ายข้อจำกัดควบคุมภายนอกออกไป และความงอกงามของศักยภาพต่างๆภายใน.

ความคิดเกี่ยวกับการพัฒนา มีสมมุติฐานว่า คนแต่ละคน จะมีอิสระจากข้อจำกัดภายนอก, เพื่อไปถึงคุณความดีของตัวมันเอง - นั่นคือ ได้พัฒนา. เมื่อนำมาประยุกต์ใช้กับมนุษย์, แนวความคิดนี้ได้ทึกทักเอาว่า ผู้คนทั้งหลายและสังคมของพวกเขา ต่างมีศักยภาพที่แท้จริงของตัวมันเอง, และความงองกงามของพวกเขานั้น ได้รับการทำให้เป็นจริงขึ้นมาได้ในศักยภาพต่างๆเหล่านั้น. มันเป็นท่าทีอันหนึ่งของ ความรักที่บรรดาพ่อแม่มีต่อพวกลูกๆ. การเข้าใจในแนวทางนี้, ใครล่ะจะต่อต้านหรือไม่เห็นด้วยกับการพัฒนา ?

โดยเบื้องต้นแล้ว แนวความคิดเกี่ยวกับการพัฒนาจะมีลักษณะที่คลุมเครืออยู่สองนัยะ ซึ่งซ่อนเร้นทฤษฎีที่แตกต่างกันอย่างแหลมคม 2 ทฤษฎีเอาไว้ เกี่ยวกับศักยภาพของการพัฒนา. กล่าวคือ...

นัยะแรก, เป็นเรื่องของทิศทางการเจริญเติบโตทางด้านศักยภาพของผู้คน ที่เป็นการกำหนดตัดสินใจโดยตัวของพวกเขาเอง. ในขณะที่... นัยะที่สอง, ศักยภาพของผู้คน ได้ถูกกำหนดมาล่วงหน้า หรือมีอยู่ก่อนแล้วจากภายนอก ของการพัฒนา ?

สำเนียงแรกของการพัฒนา(หรือกาพัฒนาตามนัยะแรก) บ่งถึงวิสัยทัศน์อันหนึ่งเกี่ยวกับความงอกงามของมนุษย์และความหลากหลาย, ที่ซึ่งผู้คนและสังคม ได้รับอิสระจากข้อจำกัดภายนอก และได้ค้นพบศักยภาพต่างๆด้วยตัวตนของพวกเขาเอง. อันนี้เป็นเสียงของ Sharma.

ส่วนสำเนียงที่สองของการพัฒนาชี้ไปในทิศทางตรงข้าม, กล่าวคือ มองเห็นหรือต้องเผชิญหน้ากับธรรมชาติที่อยู่รูปแบบเดียวเท่านั้น สำหรับสังคมทั้งหมด(ไม่มีความหลากหลาย).

ทั้งสองสำเนียงข้างต้นเกี่ยวกับการพัฒนา ได้นำไปสู่วิสัยทัศน์ที่แตกต่างกันอย่างถึงรากเกี่ยวกับความดีงามของมนุษย์. สำเนียงแรก ชี้ไปยังทิศทางของ"ความเป็นป่า"(ไม่มีการควบคุม หรือถูกจำกัด) ที่ที่ผู้คนและสังคมงอกงามขึ้นมาตามวิถีทางของพวกเขาเองโดยเฉพาะ.

ส่วนสำเนียงที่สอง ชี้ไปที่ลัทธิอุตสาหกรรมนิยมที่มีลักษณะเป็นแบบเดียวกัน และเป็นโลกาภิวัตน์ ซึ่งผู้คนทั้งหมดและทุกๆหนแห่ง ต่างเดินตามขบวนแห่ไปตามคนตีกลองเพียงคนเดียว.

เมื่อไอเดียเกี่ยวกับการพัฒนาได้ถูกนำมาประยุกต์ใช้กับสังคมต่างๆ, สำเนียงแบบที่สองได้เข้ามามีอิทธิพลครอบงำเหนือกว่าสำเนียงอื่น. ความเป็นจริงเกี่ยวกับพัฒนาการทางสังคม และเศรษฐกิจ เป็นประวัติศาสตร์ของความรุนแรงอันหนึ่ง ซึ่งได้แพร่หลายมานับเป็นร้อยๆปี, การพิชิตและการปล้นชิงของมันถูกสวมหน้ากากที่เคลือบคลุมด้วยความเมตตา. มันเป็นความต่อเนื่องกันมาแต่แรกอันหนึ่งของโครงการจักรวรรดิ์(imperial project), แม้ว่าชื่อต่างๆของมันจะเปลี่ยนแปลงไปก็ตาม. ลัทธิอาณานิคม กลายเป็นลัทธิอาณานิคมใหม่(neo-colonialism), บรรดาประเทศที่ยากจนของโลก กลายเป็นประเทศ"ด้อยพัฒนา"(underdeveloped), และถัดมาก็คือ ประเทศที่"กำลังพัฒนา"(developing), แล้วก็ประเทศ"โลกที่สาม"(the Third World), และประเทศ"ทางใต้"(the South). มาถึงปัจจุบัน มันคือชื่อ "การพัฒนาอย่างยั่งยืน"(sustainably developed).

สิ่งที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงเลยก็คือ บรรดาประเทศที่ร่ำรวยทั้งหลายก็ยังคงร่ำรวยมากขึ้น, ช่องว่างระหว่างความรวยและความจน ได้ถ่างออกไปมากขึ้น, และเกือบทุกสังคมได้รับการนำเข้าไปพัวพันหรือติดแน่นอยู่กับข่ายใยของลัทธิอุตสาหกรรมนิยม.

รอยมลทินที่สัมพันธ์กันสองรอยในอุดมคติของการพัฒนา ได้มีการสบคบกันที่จะให้เหตุผลเกี่ยวกับโครงการจักรวรรดิ์. รอยมลทินแรก, คือ สังคมอุดมคติในแบบเดียวกันได้ถูกสร้างขึ้นมาเป็นจินตนาการ ในฐานะที่เป็นมาตรฐานของความเจริญงอกงามของสังคมมนุษย์ทุกๆสังคม. อุดมคติแบบยูโธเปียที่มีลักษณะเดียวกันนี้ ได้ให้อำนาจการเข้าไปแทรกแซงหรือก้าวก่ายต่อชีวิตความเป็นอยู่ของมนุษย์และสังคมต่างๆ ในนาม "เพื่อความดีงามของพวกเขา". รอยมลทินอันแรกนี้ ได้ถูกเพิ่มเติมหรือเสริมแต่งโดย การลดทอนอุดมคติยูโธเปียลงมาสู่โปรแกรมทางเศรษฐกิจอันหนึ่ง. เมื่ออันนี้ได้ถูกกระทำขึ้น, ระดับของ"การพัฒนา"ก็จะสามารถวัดได้ในเทอมต่างๆของเศรษฐกิจ, และความเป็นมนุษย์ สามารถที่จะได้รับการจัดลำดับได้ในระดับสูงต่ำให้เป็นโลกที่หนึ่ง โลกที่สอง และโลกที่สาม, ของแกนและกรอบแห่งความรวยกว่าและยากจนกว่า ของการพัฒนาแล้ว และด้อยพัฒนากว่า. และ สำหรับคนเหล่านั้นที่มีเงินน้อย พวกเขา"ต้อง"ได้รับการพัฒนา.

ลองมาคิดถึง นักล่าสัตว์ที่รวมตัวกันในเขตป่าฝน, ชาวเกาะต่างๆในแปซิฟิคตอนใต้, ผู้คนซึ่งอาศัยอยู่ในเทือกเขา Alps ในสวิสเซอร์แลนด์, ชาวอินเดียน Quechua ในเทือกเขา Andes, ผู้อยู่อาศัยในกรุงโตเกียว, ชนเผ่าเร่ร่อนในทะเลทราย และผู้คนในประเทศคิวบา ต่างก็มีสังคมที่ดีงามอย่างเดียวกัน, พวกเขาต่างถูกกระตุ้นให้ต้องการความเป็นนามธรรมที่ประหลาดๆอันหนึ่ง ที่ออกจะสร้างความงุนงงบางอย่างให้กับชีวิตของพวกเขา ในฐานะที่มันเป็นการดำรงอยู่ที่แท้จริงบางอย่าง. บางที นี่อาจจะเป็นภาพที่ชัดเจนที่สุด เมื่อประยุกต์ใช้กับผู้คน ซึ่งต่างมีกำเนิดกันแต่ละท้องถิ่นแตกต่างกันไป.

Marshall Sahlins ได้สร้างศัพท์คำว่า "ความมั่งคั่งในยุคดึกดำบรรพ์"(primitive affuence)ขึ้นมา ซึ่งจะยึดถือชีวิตอันอุดมสมบูรณ์ของการล่าที่มีอยู่อย่างมากมาย และสังคมที่รวมตัวกัน, ชีวิตที่ได้ตั้งข้อสงสัยต่อคำมั่นสัญญาในทางอุตสาหกรรม. คนป่า Kung เป็นตัวอย่าง พวกเขาทำงานเพียงวันละสองสามชั่วโมงเท่านั้นเพื่อการยังชีพ, และเพียง 60 เปอร์เซนต์ของพวกเขาเเหล่านี้ ได้รับการคาดหวังให้ทำงาน. การดำรงอยู่ของพวกเขา ถูกทำให้มีชีวิตอยู่ภายใต้เงื่อนไขของความเสมอภาคกันมาก. การสะสมทรัพย์สิน เงินทอง, เป้าหมายอันหนึ่งที่แสวงหากันอย่างล่อแหลม โดยผู้คนในแวดวงอุตสาหกรรม, เป็นภาระหนักอันหนึ่งที่ต้องแบกหามสำหรับผู้คนที่เร่ร่อนทั้งหลายเลยทีเดียว.

ลักษณะนัยะในอุดมคติของการพัฒนา ก็คือ ภาพอันหนึ่งเกี่ยวกับความก้าวหน้าของมนุษย์. ถ้าในบางรูปแบบของสังคมอุตสาหกรรม ถูกมองในฐานะที่เป็นแนวหน้าของความก้าวหน้า, จากนั้น นำการพัฒนาไปสู่สังคมที่มีลักษณะเป็นสังคมอุตสาหกรรมที่น้อยกว่า สร้างสำนึกทางศีลธรรมขึ้น. สังคมที่เจริญรุ่งเรืองที่สุด, ที่ได้รับการวัดโดยดัชนีทางเศรษฐกิจ, ก็จะกลายเป็นปลายทางซึ่งทุกๆสังคมควรมุ่งมาดปรารถนา. ด้วยเหตุนั้น การพัฒนา จึงเป็นอุดมคติอันหนึ่งซึ่งยึดถือยูโธเปียแบบเดียวกันของลัทธิอุตสาหกรรมนิยม.

แต่เส้นทางที่ทำให้เป็นประเทศอุตสาหกรรมขึ้นมานั้น คือการสะสมอย่างบ้าคลั่ง และการบริโภคที่บ้าระห่ำ, มันเป็นเส้นทางซึ่งไม่ยินยอมให้มีความพึงพอใจใดๆเกิดขึ้น หรือความสุขทางจิตวิญญานได้เล็ดลอดออกมา, ตรงข้าม มันสร้างความไม่พึงพอใจแบบเรื้อรังของผู้บริโภคขึ้น และกระตุ้นความต้องการมากขึ้นๆเรื่อยๆ ตามลำดับ.

ความฝันของการพัฒนา
ความฝันของการพัฒนาค่อยๆเลือนลง เมื่อปัญหาทางนิเวศวิทยาได้ถูกเพ่งความสนใจ. มันเป็นรายงานที่ยืดยาว, ซึ่งเป็นที่คุ้นเคย และมีนำเสนออย่างมีสติ. สำหรับบางคน, ความห่วงใยในนิเวศวิทยาเหล่านี้ ได้มาลบล้างความฝันของการพัฒนาลงไป, มันมีเหตุผลต่างๆที่จะต้องฟื้นฟูระบบนิเวศขึ้นมา ! ในที่นี้ มีการเสนอเรื่องของ"การพัฒนาที่ยั่งยืน".

ครั้งหนึ่ง เคยมีเรื่องเล่าขานในทำนองว่า "การพัฒนาจะช่วยรักษาหรือมาเยียวยาความจนได้, ดังนั้น การพัฒนาจึงเป็นหนทางที่นำไปสู่ความยุติธรรมของโลก." ประโยคที่เขียนขึ้นมานี้ได้ถูกเปลี่ยนแปลงไปในปี 1987 ในรายงาน Brundtland Report และปี 1992 ในการประชุมขององค์การสหประชาชาติ ว่าด้วยเรื่องสิ่งแวดล้อมและการพัฒนา. ด้วยการเล่นกลที่เต็มไปด้วยชั้นเชิง, ความยากจน มาถึงตอนนี้ ได้รับการพรรณาออกมา ในฐานะที่เป็นสาเหตุหลักอันหนึ่งของวิกฤตทางนิเวศวิทยา, ที่จะต้องได้รับการบำบัดโดยผ่านการพัฒนาที่มากยิ่งขึ้น.

ดังที่ the Brundtland Report เสนอ: "มันเป็นสาระสำคัญที่ว่า ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจโลกจะต้องได้รับการฟื้นฟูหรือเติมพลังขึ้นมาใหม่อีกครั้ง. ในทางปฏิบัติ อันนี้หมายถึงการเร่งความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจให้เร็วขึ้น ทั้งในประเทศอุตสาหกรรมและประเทศที่กำลังพัฒนาทั้งหลาย... เศรษฐกิจนานาชาติ จะต้องเร่งการเจริญเติบโตของโลกขึ้นมา ขณะเดียวกันก็คำนึงถึงข้อจำกัดด้านสิ่งแวดล้อมด้วย... มันเป็นยุคใหม่ของความเจริญเติบโตในเศรษฐกิจโลก ซึ่งสามารถขยายกว้างออกไปยังทางเลือกที่ใช้ได้กับประเทศต่างๆที่กำลังพัฒนา.

อันนี้เป็นการผลิกผัน และบิดประเด็นไปอย่างชาญฉลาด.

ในการเผชิญหน้ากับมัน, โลกของความยากจนจะต้องยืนขึ้นมาเพื่อพิสูจน์ถึงความไม่จริงใจและหักล้างโครงการการพัฒนาให้สะบั้นลง, กล่าวคือ การพัฒนานั้น มันมีแต่จะสร้างความไม่เสมอภาคทางเศรษฐกิจให้เพิ่มขึ้นมาเท่านั้น.

Paul Bairroch ให้ข้อมูลว่า. ในปี ค.ศ.1750 รายได้ต่อหัว ของสิ่งที่ในทุกวันนี้เรียกว่า ประเทศที่พัฒนาแล้ว และประเทศที่ด้อยพัฒนาทั้งหลายจะค่อนข้างเท่าๆกัน. แต่ในปี 1930 รายได้ต่อหัวของประเทศที่พัฒนาแล้ว กลับเปลี่ยนแปลงไป โดยมีรายได้มากกว่าผู้คนใประเทศด้อยพัฒนาถึง 4 เท่า. และพอมาถึงปี 1980 มันกลับกลายเป็นสูงกว่าถึง 7 เท่า.

แนวโน้มอันนี้มันยังดำเนินต่อไปในอัตราที่สูงขึ้น. กล่าวคือ ในปี ค.ศ.1989 คน 5 เปอร์เซนต์ที่รวยที่สุดของโลกบริโภคสิ่งต่างๆ คิดแล้วมากถึง 83 เปอร์เซนต์ของ GNP ของโลก, ในขณะที่คน 5 เปอร์เซนต์ที่ยากจนที่สุด มีโอกาสบริโภคสิ่งต่างๆเพียง 1.4 เปอร์เซนต์เท่านั้น. ตัวเลขนี้ในปี 1991 ได้ปรับไปเป็น 84.2 เปอร์เซนต์ สำหรับคน 5 เปอร์เซนต์ที่อยู่บนสุด แต่สำหรับคนที่อยู่ต่ำสุด 5 เปอร์เซนต์ เหลือการบริโภคเพียง 0.9 เปอร์เซนต์เท่านั้น.

อันนี้เป็นโอกาสที่เราควรจะมาคิดทบทวนกันใหม่เกี่ยวกับอุดมการณ์ของการพัฒนา เพราะมาถึงตอนนี้ ความยากจนที่เกิดขึ้น เป็นเหตุผลอันหนึ่งซึ่งเราควรจะตั้งคำถามกันว่า เราจะดำเนินรอยตามอุดมการณ์เช่นนี้ต่อไปหรือไม่ ? ถึงเวลานี้, คำมั่นสัญญาเก่าๆมันได้ลอยจากเราไปเสียแล้ว, ต่อไป มันจะต้องเป็นการพัฒนาที่ยั่งยืน.

การพัฒนาที่ยั่งยืน
ประเด็นหลัก 4 ข้อของการพัฒนาที่ยั่งยืน ซึ่งควรจะต้องเน้นในที่นี้ก็คือ.

ข้อแรก, แนวคิดต้มตุ๋นโดยความเอาใจใส่อย่างผิดๆต่อเงื่อนไขของความยั่งยืน. ใครจะปฏิเสธคุณความดีของการพัฒนาที่ยั่งยืน ที่เหนือกว่าการพัฒนาที่ไม่ยั่งยืน ? และใครจะปฏิเสธความเร่งด่วนของวิกฤตการณ์ทางนิเวศวิทยา ? พื้นฐานความหลอกลวง มิได้ดำรงอยู่ในความคิดเกี่ยวกับความยั่งยืน, แต่มันนอนเนื่องอยู่ในอุดมการณ์ของการพัฒนาในตัวมันเอง. การพัฒนาที่ยั่งยืนได้ใช้เรื่อง ความเร่งด่วนของวิกฤตการ์ทางนิเวศวิทยา มาเร่งรัดอดีต ซึ่งมีการวิพากษ์เกี่ยวกับการพัฒนา.

ข้อที่สอง, ไอเดียเกี่ยวกับความยั่งยืน โดยรากแล้ว ได้ปิดบังอำพรางภาพที่แตกต่างกันเกี่ยวกับอนาคตอันเป็นที่ปรารถนาเอาไว้. Wolfgang Sachs ได้ตั้งคำถามที่สำคัญอย่างยิ่งว่า "ความยั่งยืนหรือ, ใช่ แต่ทว่า ยั่งยืนระดับไหนล่ะ ?... ในระดับของชุมชนหมู่บ้าน, ของประเทศ , หรือของดาวเคราะห์ดวงนี้ทั้งหมด ?"

ถ้าความยั่งยืนเป็นบรรทัดฐานอันหนึ่ง ที่ได้รับการหยิบขึ้นมาประยุกต์ใช้ในระดับชุมชนท้องถิ่น ถ้าอย่างนั้น ก็จะต้องสนับสนุนอนาคตของความหลากหลายทางวัฒนธรรมและนิเวศวิทยา, ที่ซึ่งลักษณะแตกต่างอย่างกว้างขวางอันหนึ่ง และการปรับตัวของมนุษย์ให้เข้ากับสถานที่ของพวกเขา จะได้รับการสนับสนุนส่งเสริมให้งอกงาม.

อุดมคติเกี่ยวกับความยั่งยืนของท้องถิ่นหรือภูมิภาค จะส่งเสริมชุมชนต่างๆของมนุษย์ในขอบเขตของท้องถิ่น, โดยผลผลิตในชุมชนซึ่งทำขึ้นมานั้น จะเป็นไปตามความต้องการของชุมชนเอง. นั่นคือวิสัยทัศน์อันหนึ่ง ที่เป็นการเปลี่ยนแปลงบางสิ่งบางอย่าง มันคือสิ่งที่เรียกว่า bioregionalism, ที่ซึ่งการตั้งถิ่นฐานและการดำรงชีวิตของมนุษย์ ในสถานที่อันหลากหลายของพวกเขา จะมีความเป็นอยู่ภายในขอบเขตของพื้นที่ตัวเอง มีการพัฒนาที่หลากหลายขึ้นมา ซึ่งเกี่ยวพันกันรูปแบบต่างๆของชีวิตทางสังคม. อันนี้คือสำเนียงแรกของการพัฒนา.
(หมายเหตุ : bioregionalism เป็นความเชื่อที่ว่า กิจกรรมของมนุษย์ ควรจะถูกจำกัดโดยลักษณะทางนิเวศวิทยา หรือขอบเขตทางภูมิศาสตร์ มากกว่าลักษณะทางการเมือง)

วิสัยทัศน์อันนั้นเกี่ยวกับความหลากหลายของอนาคต มันไกลห่างไปจากเป้าหมายของบรรดานักพัฒนาแนวทางยั่งยืนทั้งหลาย. สำหรับนักพัฒนาในแนวทางความยั่งยืนนั้น พวกเขานึกเห็น"โลก ที่เป็นโลกเดียวกัน" โลกทีได้รับการบูรณาการหรือรวมกันเป็นหนึ่งเดียว โดยผ่านกระบวนการของเศรษฐกิจโลกา. ดังที่ Sachs ได้ชี้แจง, ถ้าหากว่าความยั่งยืนได้ถูกนำมาประยุกต์ใช้กับดาวเคราะห์ดวงนี้ทั้งหมด, หากเป็นเช่นนั้น ความยั่งยืนก็จะกลายเป็นโครงการหนึ่งที่ต้องการบรรดานักจัดการ"ทางนิเวศวิทยา"โลก เพื่อควบคุมดาวเคราะห์ดวงนี้ทั้งหมด. นี่เป็นวิสัยทัศน์ที่แตกต่างอย่างถึงรากเกี่ยวกับอนาคตของมนุษย์เลยทีเดียว.

วิสัยทัศน์แบบ"โลกที่เป็นหนึ่งเดียว"นี้ เรียกร้องต้องการ, ตามรายงานของ the Brundtland Report, "การร่วมมือกันในระดับนานาชาติ และระบบกฎเกณฑ์ที่ตกลงร่วมกันเพื่อการดูแลควบคุม, การพัฒนา, และการจัดการในผลประโยชน์ร่วมกัน". มันคือพื้นฐานที่มีเหตุผลที่เชื่อว่า พวกเราสามารถจะประดิษฐ์ระบบโลกขึ้นมาได้ ซึ่งระบบการปกครองดังกล่าว จะปฏิบัติการภายใต้"ผลประโยชน์ร่วมกัน", โดยการมอบบันทึกที่เรียกว่า track record ของเราใช่ไหม ? ใครจะมาเป็นผู้กำหนดว่า อะไรคือ"ผลประโยชน์ร่วมกัน"? อันที่จริงแล้ว มันต้องการที่จะกล่าวว่า มันเป็นเสียงของพลังอำนาจ, โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บรรษัทข้ามชาติเหล่านั้น, IMF, ธนาคารโลก, และองค์กรการค้าโลก, ซึ่งจะเป็นผู้ที่มาให้นิยามสิ่งที่เรียกว่า"ผลประโยชน์ร่วมกัน" ใช่ไหม ?
(หมายเหตุ : track record หมายถึง บันทึกประวัติที่จะนำมาใช้เป็นตัวชี้ถึงปฏิบัติการในอนาคต)

ข้อที่สาม, ก็คือ ทั้งหมดของการพูดคุยเกี่ยวกับการพัฒนาที่ยั่งยืน สันนิษฐานว่า นี่คือโครงการสำหรับอนาคต. มันปิดกั้นโดยไม่ให้มีการปริปากเกี่ยวกับสมมุติฐานที่ว่า พวกเราได้ไปพ้นจากประเด็นของความยั่งยืนนั่นแล้ว. มันคือเหตุผลอันหนึ่ง และความเป็นไปได้ที่รบกวนจิตใจที่ว่า มนุษย์ได้เจริญงอกงามแล้ว เหนือกว่าการสร้างความสึกกร่อนใดๆให้กับโลก. ถ้าเผื่อว่ามันเป็นความจริงเช่นนั้น, เส้นทางของ"การพัฒนาที่ยั่งยืน"ก็น่าจะยุติได้แล้ว, และหมุนกลับ, พร้อมทั้งก้าวไปในทิศทางใหม่อันหนึ่ง.

การพูดถึงการพัฒนาที่ยั่งยืน ในฐานะที่เป็นโครงการสำหรับอนาคต มันได้ซ่อนเร้นความเป็นไปได้อันนี้ ในผลประโยชน์เกี่ยวกับความต่อเนื่องของความฝันการพัฒนาเอาไว้. อันที่จริง การพัฒนาที่ยั่งยืน ก็คือ ลัทธิอุตสาหกรรมนิยมโลกที่มาในรูปของหน้ากากสีเขียวนั่นเอง.

ข้อสุดท้าย, อะไรที่ถูกทำให้ยั่งยืน ? ในการสนทนากันถึงเรื่องของความยั่งยืน ตลอดเวลามันมักจะนำพาเอาอคติที่ไม่ให้การยอมรับมาด้วยเสมอๆ. เพียงมนุษย์และสังคมของมนุษย์เท่านั้นที่ถูกทำให้ยั่งยืน. โครงการเกี่ยวกับความยั่งยืนจะต้องเป็นสิ่งที่กว้างขวางและครอบคลุมกว่านี้. รูปแบบอื่นๆอีกเป็นจำนวนมากของชีวิตบนดาวเคราะห์ดวงนี้ มีข้ออ้าง หรือสิทธิบางประการ สำหรับการพิจารณาถึง. ทำไม มนุษย์จึงถูกนับให้อยู่ในความยั่งยืนเท่านั้นเล่า ? อะไรคือมูลเหตุของความห่วงใยอันคับแคบ และมีข้อจำกัดให้อยู่แค่เพียงความยั่งยืนของลำดับความหลากหลายของชีวิตที่เหลือน้อยมากอันนี้ ?

การปฏิเสธความนึกคิดที่"มองมนุษย์เป็นศูนย์กลาง"(antropocentric)ของสรรพสิ่ง เราจะต้องทำความเข้าใจเสียใหม่ เกี่ยวกับความสัมพันธ์กันอย่างเหมาะสม ระหว่างมนุษย์กับสิ่งที่เหลืออยู่ทั้งหมดในธรรมชาติ. ถ้าหากว่าเรายึดถือบรรทัดฐานทางศีลธรรม ซึ่งเป็นอุดมคติของความประสานสอดคล้องอย่างมีบูรณาการร่วมกัน กับสิ่งที่เหลือทั้งหมดของวงวานชีวิต หรือ biosphere, เราก็จะมาถึงวิสัยทัศน์ใหม่อันหนึ่งของความก้าวหน้า, ซึ่งจะให้คำปรึกษาแก่ตัวแทนรัฐบาล ในแบบแผนหรือโครงการต่างๆ ซึ่งมีความอ่อนไหวต่อถิ่นที่อยู่อาศัยและการดำรงชีวิตในเชิงนิเวศวิทยา, อย่างเช่นที่ได้รับการคิดพิจารณาโดยขบวนการเคลื่อนไหวทางนิเวศวิทยาเชิงลึก และ bioregional movement.

ในการเปลี่ยนแปลงโฟกัสอันนี้, มันมีความเป็นไปได้ของการอยู่ร่วมกันอยางสันติ, อันที่จริงมันมีลักษณะของ symbiosis หรือการอยู่ร่วมกันโดยยังประโยชน์แก่กันและกัน. การทำความเข้าใจตัวของเราเอง ในฐานะที่เป็นมวลหมู่สมาชิกของชุมชนธรรมชาติขนาดใหญ่กว่า ทำให้เรามีความเป็นไปได้ที่จะมีความสัมพันธ์ร่วมกันอย่างเป็นสุขมากขึ้น ระหว่างมนุษย์กับสิ่งที่เหลือทั้งหมดในธรรมชาติ. ถ้าสังคมต่างๆ ได้พัฒนาไปสู่แบบแผนของการดำรงชีวิตในที่ทางของพวกเขา, หากเป็นเช่นนั้น ความหลากหลายของมนุษย์ก็สามารถที่จะเบ่งบานขึ้นมาได้, สำหรับสถานที่ที่แตกต่างก็จะอุ้มชูแบบแผนที่แตกต่างของความงอกงามของมนุษย์ขึ้นมา.

มันเป็นความผิดพลาดที่สำคัญ ในการอิงแอบอยู่ภายในแกนของความเจริญทางเศรษฐกิจและการพัฒนา, สำหรับมุมมองทางเศรษฐกิจ ซึ่งได้รวมเอาลำดับขั้นต่างๆอันสลับซับซ้อนมากมายมารวมกันไว้ สิ่งเหล่านี้ได้มาบังตาเรา และนำเสนอสิ่งที่ผิดพลาดต่างๆภายใต้อุดมการณ์เกี่ยวกับการพัฒนา. เมื่อผู้คนได้ข้ามผ่านแม่น้ำ Rubicon ซึ่งเป็นเส้นแบ่งของลัทธิบริโภคนิยม, พวกเขาก็ได้ทอดทิ้งชีวิตที่เกี่ยวพันกับชุมชนท้องถิ่นเอาไว้เบื้องหลัง และมีความเชื่อว่า วัตถุนิยม และบริโภคนิยม สามารถสร้างสรรค์ความสุขขึ้นมาได้.

นี่คือมายาภาพที่ทรงพลานุภาพและมายาการที่แผ่ซ่านไปทั่ว ณ แกนกลางการสนทนากันในทางเศรษฐกิจ. แน่นอน, เราต้องการอาหารและที่อยู่อาศัย แต่ที่จริง เราต้องการสิ่งเหล่านี้เพียงจำนวนน้อยมาก เพื่อพอยังชีพสำหรับเรา. ความมั่งคั่งทางวัตถุ อันที่จริง มันได้มากีดขวางความงอกงามของมนุษย์ที่แท้จริง. การยึดถือแนวทางการพัฒนา และความอยุติธรรมเกี่ยวกับความไม่เสมอภาคของโลก สุ่มเสี่ยงต่อการรับเอาความคิดบางอย่างมาอย่างเงียบๆ ที่ว่า ความอุดมสมบูรณ์ทางวัตถุจะยังผลให้เกิดความสุขขึ้นมาได้.

มันเป็นความผิดพลาดอันหนึ่งซึ่งจะต้องหลีกเลี่ยง. สิ่งที่เราต้องการที่จะทำ กำลังได้รับการพูดโดยสำเนียงแรกของการพัฒนา - เสียงซึ่งพูดโดยสำนึกหรือตระหนักถึงความหลากหลาย และเสียงที่พูดถึงความงอกงามเกี่ยวกับศักยภาพของมนุษย์ที่มีอยู่อย่างมากมาย.

สำเนียงแรกของการพัฒนา ได้คุกคามต่อโครงการเกี่ยวกับการควบคุมที่มีลักษณะจักรวรรดิ์(imperial control). มันกระตุ้นให้ผู้คนทั้งหลายและสถานที่หลายแห่ง อิงอยู่ด้วยกันกับแบบแผนของการก่อเกิดขึ้นมาโดยตัวของพวกเขากันเอง. การทำเช่นนี้, พวกเขาจะมีความเป็นอิสระที่จะกลายเป็นอะไรก็ตามใจที่พวกเขาปรารถนา. ดังที่ Thoreau กล่าวเอาไว้ว่า : "ในความเป็นป่า เป็นการปกปักรักษาโลกของเรานี้เอาไว้".

ถ้าเผื่อว่าสำเนียงแรกได้มีอิทธิพลครอบงำ, หากเป็นเช่นนั้นจริง เราทั้งหลายก็จะจินตนาการได้ถึงโลกป่า ที่ซึ่งแต่ละคน ต่างทำให้ศักยภาพของตนเป็นจริงขึ้นมาได้. โดยเหตุนั้น การพัฒนาก็จะกลายเป็นเป้าหมายอันทรงคุณค่า

Andrew McLaughlin is a Philosophy lecturer at Lehman College, Bronx, New York. He is the author of Regarding Nature: Industrialism and Deep Ecology. (จากนิตยสาร Resurgence ฉบับที่ 189 / กรกฎาคม-สิงหาคม 1998)

กลับไปหน้าแรกของมหาวิทยาลัยเที่ยงคืน I สมัครสมาชิก I สารบัญเนื้อหา

e-mail : ~~midnightuniv(at)yahoo.com~~