เป็นเวลาหลายสัปดาห์กว่ากรณีเจ๊ะกูแม ซึ่งมาเลเซียจับตัวได้ ดูจะคลี่คลายไปในทางที่ดี ซึ่งที่จริงก็คือทางที่เคยเป็นมาในความสัมพันธ์ระหว่างไทยและมาเลเซียนั่นเอง แต่ก่อนหน้าที่กรณีจะคลี่คลาย หน้าที่สองของมาเลเซียก็โผล่มาให้เห็น ในขณะเดียวกันหน้าที่หนึ่งของไทย อันเป็นหน้าที่ไม่คิดมากจนค่อนข้างไร้เดียงสา อำนาจนิยม ขี้ประจบ ก็โผล่มาพร้อมๆ กัน

ผมไม่ได้หมายความถึงหน้าของท่านนายกฯทักษิณ ชินวัตร เพียงคนเดียว แต่ผมต้องการจะหมายรวมถึงอีกหลายล้านหน้าของคนไทย ที่มองความสัมพันธ์ระหว่างประเทศเหมือนกับความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ถึงจะรู้จักความละเอียดอ่อนในความสัมพันธ์ แต่ไม่เข้าใจว่าประเทศหรือรัฐไม่ใช่บุคคล ฉะนั้น จึงต้องใช้ความ "ละเอียดอ่อน" คนละชุดกัน

น่าสังเกตมาตั้งแต่ต้นว่า ประเทศไทยรู้ข่าวการจับกุมบุคคลคนหนึ่ง ซึ่งเราเชื่อว่าคือ เจ๊ะกูแม จากข่าวกรองของทหารไทย ลองคิดดูเถิดครับว่า ถ้ามาเลเซียต้องการปิดข่าวนี้มาตั้งแต่แรก หน่วยข่าวกรองของทหารไทยเก่งถึงขนาดที่จะรู้ข่าวนี้ได้เองหรือไม่ ตรงกันข้าม ข่าวการจับกุมบุคคลดังกล่าวถูกรายงานในหน้าหนังสือพิมพ์มาเลเซีย(ที่เป็นกระบอกเสียงรัฐบาล) มาตั้งแต่เมื่อเขาถูกจับกุมไม่นาน แม้ไม่ได้ให้ชื่อว่าเจ๊ะกูแมก็ตาม

มาเลเซียตั้งใจที่จะ "รั่ว" หรือแจ้งข่าวนี้แก่รัฐบาลไทย อาจเป็นได้ว่า "รั่ว" หรือแจ้งข่าวผ่านสายทหาร ด้วยความหวังว่า ไทยจะดำเนินการต่อไปอย่างที่เคยทำมาแล้วหลายครั้งหลายหนในอดีต นั่นก็คือเจรจากันอย่างลับๆ ไม่ให้อึงคะนึงในมาเลเซีย เพื่อส่งตัวบุคคลคนนั้นแก่ทางการไทยในเวลาต่อมา

และอย่างที่กล่าวแล้วว่า มาเลเซียไม่เหมือน "ป๊ะ" ข้างบ้าน ที่คบหาแลกข้าวแลกแกงกันมาเนิ่นนาน เขาก็มีปัญหาภายในของเขาสลับซับซ้อนกว่า "ป๊ะ" ซึ่งมีเมีย 4 คน(ซึ่งก่อปัญหาสลับซับซ้อนแก่ตัว "ป๊ะ" มากเหมือนกัน แต่เราก็อาจใช้ความเป็นบุคคลของ "ป๊ะ" หยั่งรู้ได้)

มาเลเซียมีประชากรอยู่จำนวนหนึ่ง ซึ่งมีความผูกพันกับชาวมลายูมุสลิมในภาคใต้ของไทยอย่างลึกซึ้ง ความผูกพันนั้นอาจเป็นเพียงจินตนาการ เพราะร่วมเผ่าพันธุ์เดียวกันและศาสนาเดียวกัน หรืออาจมีพื้นฐานที่เป็นรูปธรรมกว่านั้น เช่นความเป็นเครือญาติกัน สังกัดในสำนักครูเดียวกัน เคยพึ่งพาอาศัยกันและกันในทางเศรษฐกิจตลอดมา หรือเคยร่วมในประวัติศาสตร์เดียวกัน เป็นต้น

ด้วยเหตุดังนั้น แม้ว่ารัฐบาลที่กัวลาลัมเปอร์อยากจะเห็นความสงบในภาคใต้ของไทยมากเพียงใด(เพราะเป็นประโยชน์ต่อมาเลเซียมากกว่า - โดยเฉพาะถ้าดูกระบวนการผลิตของบรรษัทข้ามชาติทั้งหลายแล้ว โรงงานที่บางปะอินกับโรงงานในมาเลเซีย ต่างเป็นส่วนหนึ่งของสายพานการผลิตเดียวกัน ไทยและมาเลเซียเป็นเพียงสองจังหวัดของประเทศพานาโซนิค, โซนี่, ซีเกท, ยุนได ฯลฯ ที่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน) รัฐบาลมาเลเซียก็ต้องระมัดระวังไม่สร้างความรู้สึกคับข้องใจให้แก่ประชากรจำนวนไม่น้อยของตนเอง

ที่ผ่านมาในอดีต มาเลเซียก็ได้ส่ง "ผู้ร้ายข้ามแดน" ให้แก่ไทยมาหลายครั้งหลายหนแล้ว(ไม่ว่าสนธิสัญญาที่มีต่อกันจะกำหนดว่าอะไร) และส่วนใหญ่ของผู้ที่ถูกส่งตัวแก่ไทย ก็มักมีข้อหาทางการเมืองด้วย แต่กระทำกันอย่างไม่กระโตกกระตาก เพื่อไม่ให้เป็นข่าวใหญ่ในมาเลเซีย ยิ่งภายใต้นายกรัฐมนตรีบาดาวี ซึ่งอาศัยความเคร่งครัดทางศาสนาเป็นฐานเสียงที่มีความสำคัญกว่านายกรัฐมนตรีคนที่แล้ว ปัญหาเรื่องนี้ยิ่งละเอียดอ่อนขึ้นไปอีก

ฝ่ายทหารจึงควรระมัดระวังเป็นพิเศษในการออกข่าวการจับกุมเจ๊ะกูแม ไม่ใช่บอกแก่สังคมไทยไม่ได้เลย เพราะผมเชื่อว่าแม้แต่ปัญหาความมั่นคง คนไทยเจ้าของประเทศก็มีสิทธิจะรู้เหมือนกัน เพียงแต่ต้องวางแผนให้รัดกุมว่าจะออกข่าวอย่างไร จึงจะไม่ทำให้เกิดความอึดอัดแก่การดำเนินการขั้นต่อไปทั้งแก่ฝ่ายไทยและมาเลเซีย

แต่ผมอยากจะเดาว่า ฝ่ายทหารไม่ได้คิดเรื่องนี้ กลับไปคิดที่จะสร้างความสบายใจแก่คนไทยว่าจับหัวโจกได้แล้ว อีกไม่นานความไม่สงบในภาคใต้ก็จะสิ้นสุดลง อะไรทำนองนี้ ทั้งนี้ เพราะรัฐบาลทักษิณซึ่งคุมฝ่ายทหารตั้งทฤษฎีไร้เดียงสาว่า ความไม่สงบในภาคใต้มีสาเหตุมาจาก "หัวโจก" ไม่กี่คน ถ้าขจัดคนเหล่านี้ได้ทุกอย่างก็จะเรียบร้อยเอง แล้วคนไทยจำนวนไม่น้อยก็เชื่อเสียด้วย โดยไม่ได้สงสัยว่า ผู้คนอีกไม่น้อยที่เข้าร่วมขบวนการกับ "หัวโจก" นั้นสมองกลวงหรืออย่างไร ทฤษฎีไร้เดียงสาเช่นนี้ทำให้เราไม่สนใจมองหาปัจจัยเชิงโครงสร้าง ที่ทำให้มีคนอีกจำนวนมาก(ถึงไม่ใช่คนส่วนใหญ่ก็ตาม) ลุกขึ้นมาร่วมขบวนการต่อต้านรัฐอย่างอุกอาจเช่นนี้

ฉะนั้น ข่าวการจับกุม "หัวโจก" ได้อีกคนหนึ่งจึงสร้างความสบายใจแก่นกกระจอกเทศที่เอาหัวมุดทรายในสังคมไทย

ท่านนายกฯทำให้สถานการณ์ยิ่งเลวร้ายลงด้วยการประกาศว่า จะให้มาเลเซียส่งตัวในฐานะผู้ร้ายข้ามแดน กลายเป็นเงื่อนไขในสังคมไทยว่า ถ้ามาเลเซียจริงใจต่อไทยก็ต้องส่งบุคคลนั้นให้แก่ไทยโดยดี ถ้าไม่ยอมส่งก็แสดงว่าตีสองหน้า

ไม่เคยมีครั้งไหนที่รัฐบาลไทยใช้วิธีอย่างนี้กับกัวลาลัมเปอร์ เพราะสร้างความอึดอัดให้แก่เขาโดยไม่จำเป็น รัฐมนตรีต่างประเทศของมาเลเซีย แสดงความอึดอัดนี้ผ่านสื่อมีใจความสำคัญว่า มีช่องทางของการขอตัวคนร้ายระหว่างไทย-มาเลเซียอยู่แล้ว ซึ่งไม่ใช่พื้นที่สื่ออย่างนั้น นัยคือ เตือนฝ่ายไทยให้ใช้ช่องทางอย่างที่เคยใช้มาแล้วหลายครั้งหลายหนในอดีต ในขณะเดียวกัน เขาก็มีความจำเป็นจะต้องสร้างความสบายใจแก่สาธารณชนของเขาเช่นกัน จึงต้องมีทีท่าที่อาจฟังดูแข็งกร้าวหน่อย เช่นอ้างว่าไม่มีสัญญาส่งผู้ร้ายข้ามแดนกับไทย(อันที่จริงถ้าไทยต้องการทำเรื่องนี้อย่างเปิดเผยตรงไปตรงมา สนธิสัญญาที่มาเลเซียรับสืบทอดมาจากอังกฤษก็อนุญาตไว้แล้วว่า แม้คนร้ายมีสัญชาติไทย ถึงที่สุดแล้วมาเลเซียจะส่งหรือไม่ส่งก็ได้)

น่าประหลาดที่ไม่มีใครในบรรดาผู้หลักผู้ใหญ่ของรัฐบาลไทยสะกิดท่านนายกฯ ว่า ให้ทำเรื่องนี้เงียบลงโดยเร็ว สิ่งที่รัฐบาลไทยต้องการเป็นเรื่องง่าย กัวลาลัมเปอร์ "จัดให้ได้" อย่างแน่นอน มันมีช่องทางและวิธีการของมันอย่างที่ รมต.ต่างประเทศมาเลเซียบอกนั่นแหละ

ยิ่งไปกว่านี้ ท่านรัฐมนตรีต่างประเทศไทย(ด้วยความเคารพเป็นส่วนตัว) กลับตอบโต้รัฐมนตรีต่างประเทศมาเลเซียอย่างรุนแรง เช่นกล่าวว่าไม่มีรัฐมนตรีต่างประเทศที่ไหนเขาจะกล่าวโจมตีนายกรัฐมนตรีของมิตรประเทศเพื่อนบ้านอย่างนั้น เหมือนผู้ใหญ่ไทยดุเด็กว่าไม่รู้จักกิริยามารยาท ทั้งๆ ที่ท่านนั่นแหละซึ่งใกล้ชิดท่านนายกฯ และมีหน้าที่รับผิดชอบควรจะสะกิดท่านนายกฯ ยิ่งกว่าใครทั้งสิ้น

ผมไม่ทราบว่าท่านนายกฯ คนนี้ชอบให้สะกิดหรือชอบให้เชียร์ แต่เชื่อว่าเพราะไม่มีใครสะกิดนี่เอง ที่ทำให้ต้องใช้เวลานานขึ้นกว่าไทยจะได้ตัวเจ๊ะกูแมตามต้องการ(ส่วนได้ตัวแล้ว จะดีหรือไม่ดีต่อสถานการณ์ความไม่สงบเป็นคนละเรื่อง)

ความคุกรุ่นในสังคมไทยยังไม่ทันจางหาย ส.ว.อีกท่านหนึ่งก็ออกมาให้สัมภาษณ์ว่า มาเลเซียนั้น "ตีสองหน้า" อยู่เสมอ แต่โชคดีที่คำพูดของ ส.ว.และ ส.ส.นั้นไม่มีมนุษย์ที่มีเหตุผลที่ไหนในโลกเขาสนใจฟังกันอยู่แล้ว ถึงข่าวนี้จะถูกตีพิมพ์ในสื่อของมาเลเซีย ก็ไม่ค่อยได้รับความสนใจเท่าไร จึงไม่เกิดการตอบโต้อย่างรุนแรงตามมา

อันที่จริงการดำเนินความสัมพันธ์ระหว่างประเทศอย่างโปร่งใส โดยมีสาธารณชนเข้ามารับรู้และตรวจสอบอย่างใกล้ชิด ไม่ใช่สิ่งที่ไม่ดีหรือไร้เดียงสา แต่วิธีการอย่างนั้นไม่อาจเกิดขึ้นลอยๆ หากเกิดขึ้นและเป็นไปได้ในสังคมและการเมืองที่เป็นประชาธิปไตยจริง ไม่ใช่ในประเทศเดียวด้วย แต่ต้องทั้งสองประเทศที่สัมพันธ์กัน

ถ้าการจัดการกับความไม่สงบในภาคใต้ทำกันมาอย่างไม่โปร่งใส อย่างไม่ต้องการให้สาธารณชนมีส่วนรับรู้ และตรวจสอบอย่างใกล้ชิด ในขณะที่สาธารณชนเองก็ถูกมอมเมาด้วยข้อมูลเท็จ และมุมมองที่คับแคบ จะดำเนินความสัมพันธ์กับเพื่อนบ้านอย่างโปร่งใสผ่านสื่ออย่างโจ๋งครึ่มเช่นนี้ย่อมเป็นไปไม่ได้ นอกจากการเรียกคะแนนนิยมชั่วครั้งชั่วคราวเท่านั้น

และเราไม่รู้หรือว่า ทั้งสังคมไทยและสังคมมาเลเซียนั้น เป็นสังคมประชาธิปไตยแค่ไหน และเป็นสังคมที่รอบรู้แค่ไหน

หน้าที่สองของมาเลเซียและหน้าที่หนึ่งอันไร้เดียงสาของไทยเยี่ยมออกมาให้คนไทยได้เห็นพร้อมๆ

2. ความเป็นมนุษย์ที่ต้องเคารพ

ท่านนายกฯ พูดถึงผู้นำของขบวนการก่อความไม่สงบในภาคใต้ว่า พวกนี้หัวสมองติดชิปหมดแล้ว ท่านหมายความว่าไม่อาจจะไปแก้ไขอะไรได้ นัยะก็คือไม่เหลือวิธีจะจัดการกับคนเหล่านี้ได้อีก นอกจาก…

สำนวนว่าหัวสมองติดชิปอาจฟังดู "โลกาภิวัตน์" มาก แต่ที่จริงแล้วเป็นวิธีคิดเก่าแก่โบราณทีเดียว ไม่ต่างจากวิธีจำแนกบุคคลตามผิวพรรณ ชาติกำเนิด หรือดวงชะตา เช่นเดียวกับ "โค ขะ ละ สุ" หรือ "ไทยเล็ก เจ๊กดำ" นั่นก็คือมนุษย์แต่ละคนถูกสาปสรรให้เป็นอย่างใดอย่างหนึ่งตายตัว ไม่อาจเปลี่ยนแปลงได้เลย

แต่มนุษย์อย่างนั้นไม่มีในโลก เพราะมนุษย์เรียนรู้จากประสบการณ์ตลอดเวลา มนุษย์ทุกคนจึงเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาเหมือนกัน ทั้งด้านวิธีคิดและพฤติกรรม แม้แต่คนที่ไม่ยอมเปลี่ยนวิธีคิด บางครั้งก็ไม่สามารถมีพฤติกรรมเหมือนเดิมได้ เพราะเงื่อนไขทางสังคมเปลี่ยนไปเสียแล้ว

ชิปคอมพิวเตอร์ไม่มีสมรรถภาพเทียบเทียมสมองมนุษย์ได้ในแง่นี้ เพราะชิปคอมพิวเตอร์เรียนรู้ไม่ได้ เขาวางผังวงจรไว้อย่างไรก็อย่างนั้น ไม่มีวันเปลี่ยน อันที่จริงความใฝ่ฝันของนักวิทยาศาสตร์คอมพิวเตอร์ก็คือ ในอนาคตอันไม่ไกลข้างหน้า เราอาจพบวัสดุที่จะทำให้ชิปสามารถเรียนรู้จากประสบการณ์ใหม่ๆ ได้

พื้นฐานของนโยบายจำแนกบริการของรัฐ ในพื้นที่ซึ่งถูกกำหนดสีไว้ต่างกันในสามจังหวัดภาคใต้ก็มาจากวิธีคิดอย่างนี้ นั่นคือมนุษย์เป็นแค่วัสดุอีกชนิดหนึ่ง ไม่อาจเปลี่ยนแปลงได้นอกจากทุบ ตี หลอม หล่อ บิด ฯลฯ ด้วยกำลังรุนแรงเท่านั้น อันที่จริงไม่มีใครตำหนิการแบ่งพื้นที่ออกเป็นประเภทต่างๆ เพราะนั่นเป็นวิธีคิดตามธรรมชาติของมนุษย์อยู่แล้ว เช่น เราย่อมแบ่งป่า, บ้าน, เขา, ต้นน้ำ, ทะเล ฯลฯ ออกจากกัน พื้นที่แต่ละประเภทกำหนดพฤติกรรมของเราให้ต่างกันไปด้วย

ไม่ใช่เฉพาะปฏิบัติการทางทหารเท่านั้นที่แบ่งพื้นที่ออกเป็นโซนต่างๆ เพื่อกำหนดการปฏิบัติการให้แตกต่างกัน ป่าไม้ก็แบ่ง, สรรพากรก็แบ่ง, ตำรวจก็แบ่ง, หรือแม้แต่แม่บ้านก็แบ่ง

สิ่งที่เขาตำหนิและต่อต้านคือนโยบายที่จะปฏิบัติการต่อพื้นที่ซึ่งแตกต่างกันต่างหาก ท่านนายกฯประกาศว่าจะไม่ให้งบประมาณไปลงในพื้นที่สีแดง เพราะฝ่ายก่อความไม่สงบจะเอาเงินประชาชนไปใช้ก่อการจลาจล การโต้เถียงกันในระยะหลังทำให้กระจ่างชัดขึ้นว่า งบประมาณที่จะไม่เอาลงยังพื้นที่สีแดง (และบางส่วนในสีเหลือง) หมายถึงงบประมาณที่รัฐตั้งใจจะให้ชาวบ้านควบคุมกันเอง เช่น กองทุนหมู่บ้าน หรือกองทุนเพื่อสนับสนุนธุรกิจขนาดเล็ก-กลาง-ใหญ่ เป็นต้น

ถ้าเป็นดังนี้ก็พอเข้าใจได้ถึงความวิตกกังวลของรัฐบาลที่ว่า เงินจำนวนนี้อาจถูกกระจายไปเป็นกำลังให้แก่ฝ่ายตรงข้าม แม้ว่าเข้าใจได้ ก็ยังไม่แน่ใจว่าเป็นนโยบายที่ถูกต้องอยู่ดี ไม่แต่เพียงป้องกันไม่ให้เงินส่วนนี้รั่วไหลไปสนับสนุนฝ่ายตรงข้ามกับรัฐเท่านั้น ท่านนายกฯยังหวังว่าการงดความช่วยเหลือจะบีบบังคับให้ประชาชนซึ่งเวลานี้เป็น "แนวร่วม" กับฝ่ายก่อความไม่สงบ (ด้วยเหตุใดก็ตาม) ต้องหันมาให้ความร่วมมือกับฝ่ายรัฐ ฉะนั้นนโยบายนี้จึงแฝงเจตนาที่จะใช้ความรุนแรง "ปั้น" คนขึ้นตามที่รัฐต้องการด้วย

สิ่งสำคัญที่ไม่ควรลืมเป็นอันขาดก็คือ ปฏิบัติการปราบปรามหรือต่อต้านกลุ่มที่ก่อความไม่สงบในภาคใต้เวลานี้ ไม่ได้มีจุดมุ่งหมายที่การยึด "พื้นที่" ทางภูมิศาสตร์ เพราะถึงอย่างไรรัฐก็ต้องยืนยันไว้เสมอว่า พื้นที่เหล่านั้นล้วนเป็นส่วนหนึ่งในอธิปไตยของไทย ประชาชนส่วนใหญ่ในภาคใต้เองก็มีความเห็นสอดคล้องกันว่าพื้นที่เหล่านั้นเป็นส่วนหนึ่งของประเทศไทย

จุดมุ่งหมายสำคัญคือการแย่งคนกลับคืนมา ไม่ใช่แย่งพื้นที่ซึ่งเป็นของเราอยู่แล้ว

ควรเข้าใจด้วยว่า คนที่ถูกฝ่ายตรงข้าม "แย่ง" ไปนั้น อาจไม่ได้เห็นด้วยกับจุดมุ่งหมาย, การดำเนินงาน, หรือวิธีการของฝ่ายนั้นก็ได้ แต่เพราะไร้อำนาจต่อรอง เช่นไม่สามารถป้องกันตนเองจากภัยคุกคามที่ฝ่ายตรงข้ามกระทำต่อตัวได้ จึงไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากเป็น "แนวร่วม" ที่จำใจของฝ่ายนั้น

ข้อมูลเท่าที่เรามีจนถึงวันนี้ชี้ให้เห็นว่า ฝ่ายต่อต้านรัฐในภาคใต้ไม่ได้มีฐานอยู่กับประชาชนกว้างขวางนัก ฝ่ายรัฐเองเชื่อว่ากลุ่มคนเหล่านี้เผยแพร่อุดมการณ์ของตัวกับวัยรุ่นเป็นหลัก ถ้าจริงก็แสดงอยู่แล้วว่าฝ่ายต่อต้านรัฐเจาะไปที่กลุ่มซึ่งสามารถปฏิบัติการทางทหารได้ มากกว่ามุ่งหาความเห็นชอบและสนับสนุนจากประชาชนทั้งหมด พ่อแม่ของผู้ที่เสียชีวิตจากเหตุการณ์ที่กรือเซะให้การตรงกันว่า ไม่เคยทราบระแคะระคายเลยว่าบุตรหลานของตนเข้าร่วมอยู่ในขบวนการ

นอกจากนี้ถ้าดูโครงสร้างพื้นฐานของฝ่ายต่อต้านรัฐ เช่น ระบบสื่อสารมวลชน, เครื่องมือในการบริหารจัดการในพื้นที่ซึ่งถูกจัดว่าเป็นสีแดง, ระบบการจัดหารายได้ ฯลฯ ก็จะเห็นได้ชัดว่า ปราศจากโครงสร้างพื้นฐานเหล่านี้ ก็ยากที่จะสามารถใช้ฐานประชาชนในวงกว้างได้

การแย่งใจคนจากฝ่ายตรงข้ามจึงไม่ใช่เรื่องยากเกินไป ระหว่างฝ่ายก่อการซึ่งไม่มีแนวการดำเนินการอะไรอื่นนอกจากก่อความรุนแรง (อย่างแทบไม่หวังผลทางการเมืองเอาเลยด้วย) อันเป็นแนวดำเนินการที่ทำให้ไม่มีหนทางบรรลุจุดมุ่งหมายทางการเมืองของตนได้ ไม่ว่าจะเป็นการเมืองในท้องถิ่นหรือการเมืองระดับประเทศและระหว่างประเทศ กับรัฐซึ่งสามารถแสวงหาและสร้างความชอบธรรมในอำนาจของตนได้อย่างง่ายดาย

รัฐที่จะอยู่เหนือฝ่ายก่อความไม่สงบได้ จึงอาศัยแต่ปฏิบัติการทางทหารเพียงอย่างเดียวไม่ได้ หรือแม้แต่ใช้ปฏิบัติการทางทหารเป็นเครื่องมือหลักก็ไม่ได้ เพราะนั่นเท่ากับรัฐลงไปสู้กับฝ่ายตรงข้ามในเงื่อนไขของพวกเขา ซึ่งไม่มีกำลังอื่นใดเลยนอกจากการปฏิบัติการทางทหาร (และด้วยเหตุดังนั้นท่านผู้ใหญ่ เช่น อาจารย์ประเวศ วะสี จึงกล่าวว่าเท่ากับตกหลุมพราง) ตรงกันข้าม รัฐมี "พลัง" อื่นๆ ในมืออีกมากมาย ซึ่งควรนำออกมาใช้เพื่อแย่ง "แนวร่วม" (ทั้งที่ปลงใจและจำใจ) กลับคืนมา รวมทั้งกองทุนหมู่บ้าน และเงินสนับสนุนธุรกิจขนาดเล็ก-กลาง-ใหญ่ด้วย

ระหว่างผู้ก่อการร้ายกับรัฐ ประชาชนที่ไหนๆ ก็ย่อมเลือกเอารัฐเสมอ ถ้ารัฐสามารถให้สามสิ่งต่อไปนี้แก่ประชาชนได้คือ

ถ้ารัฐสามารถให้สามประการข้างต้นแก่ประชาชนได้ ก็ไม่มีทางที่ผู้ก่อความไม่สงบจะช่วงชิงเอาคนจากพื้นที่สีแดงไปได้อย่างแน่นอน ปลาที่ขาดน้ำย่อมอยู่ไม่ได้เอง

คนทุกคนเปลี่ยนได้ เพราะคนเรียนรู้ได้ การมองคนเป็นวัสดุที่หยุดนิ่งไม่เปลี่ยนแปลงเป็นทิฐิที่ผิดตั้งแต่ต้น และนำไปสู่การวางนโยบายที่ทั้งรุนแรง และสร้างความร้าวฉานให้เกิดแก่ประชาชน ซึ่งพร้อมและอยากยืนอยู่ฝ่ายเดียวกับรัฐอยู่แล้ว แน่นอนนโยบายที่วางอยู่บนทิฐิที่ผิด ย่อมไม่นำไปสู่ความสำเร็จ