|
สมเกียรติ :
พอดี เมื่อสักครู่อาจารย์วารุณี บอกว่ามีประเด็นที่เกี่ยวเนื่องกับสิ่งที่ท่านอาจารย์นิธิ
ได้พูดไป จึงจะขอต่อจากท่านอาจารย์เลย. อาจารย์วารุณี เป็นอาจารย์อยู่ที่ภาควิชาสังคมวิทยา
คณะสังคมศาสตร์ มช. (และเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยเที่ยงคืนด้วย) ผมจึงขอส่งไมค์ต่อให้อาจารย์เลยครับ
การแข่งขันก่อให้เกิดความรุนแรง
วารุณี :
ดิฉันจะใช้เวลาเพียงสั้นๆนะค่ะ พอดีส่วนที่เตรียมมามีอยู่สองประเด็น มีบางส่วนที่เหลื่อมทับกับสิ่งที่ท่านอาจารย์นิธิ
ได้เสนอไปเมื่อสักครู่นี้นะคะ ประเด็นแรกนี้ อยากจะพูดถึงการศึกษา ซึ่งอาจารย์นิธิได้พูดไปบ้างแล้ว
เกี่ยวกับการที่เนื้อหาไม่เชื่อมโยงกับชีวิตหรืออะไรต่างๆ. แต่ดิฉันอยากจะมองว่าในประเด็นที่ว่า
โครงสร้างการศึกษาแบบสมัยใหม่ ค่อนข้างเน้นในเรื่องการแข่งขัน และดิฉันรู้สึกว่า
การแข่งขันนี่มันเป็นการไม่ก่อให้เกิดสันติ เพราะว่าทุกคนรู้สึกว่า ตัวเองจะต้องอยู่ข้างหน้า
ตัวเองต้องอยู่เหนือคนอื่น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการตัดเกรดก็ดี ในเรื่องแพ้คัดออกก็ดี.
คล้ายๆว่า คุณต้องอยู่ข้างหน้า
คุณถึงจะได้รับการยอมรับ. เพราะฉะนั้นจะต้องมีคนกลุ่มหนึ่งซึ่งจะต้องเด่นขึ้นมา
หรือว่าจะได้รับการยอมรับ เพราะได้อยู่ข้างบน อันนี้มันก่อให้เกิดการสร้างอัตตาขึ้นมาในคนกลุ่มหนึ่ง
ขณะเดียวกันก็ดูถูกคนอีกกลุ่มหนึ่ง คนที่อยู่ท้ายๆก็จะรู้สึกว่าตัวเองด้อยค่า.
ลักษณะการแบ่งคนโดยการใช้วิธีการประเมินในระบบการศึกษานี่ มันจะมีมาตั้งแต่เด็ก
ชั้นประถม มัธยม จนกระทั่งเข้ามาเรียนในมหาวิทยาลัย.
และถ้ายิ่งเราสังเกตุ
คนที่มีการศึกษาสูงๆก็ยิ่งแข่งขันมาก และเมื่อยิ่งแข่งขันมาก ก็จะยิ่งมีความสุขน้อยลงๆ
ซึ่งสิ่งเหล่านี้ดิฉันคิดว่า โดยระบบแบบนี้ ทำให้เรารู้สึกว่าเราไม่สามารถเป็นอยู่
หรือมีสันติกับใครได้เลย
ยิ่งคุณรู้มาก คุณก็ยิ่งรู้สึกว่าคุณอยู่เหนือคนอื่น
คุณรู้น้อยคุณก็รู้สึกว่าฉันช่างไม่มีค่าเสียเลย แล้วก็จะปลีกตัวออกจากสังคมมากขึ้นๆ.
คือดิฉันคิดว่า ตัวโครงสร้างของระบบการศึกษาที่เรารับมานี่ มันค่อนข้างสร้างความรู้สึกที่ไม่ดี
ไม่ว่ากับใครก็ตาม
ดิฉันมีเรื่องเล่านิดหน่อย
สักประมาณปีหนึ่งแล้วนะคะ มีนักคิดคนหนึ่งที่เป็นฝรั่ง
เขาได้ตั้งข้อสังเกตุเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างผู้หญิงกับผู้หญิง
และผู้ชายกับผู้ชาย นี่จะต่างกัน. เขาบอกว่า, สังเกตุไหม เวลาที่คุณมีเพื่อนผู้ชายนี่
เพื่อนผู้ชายด้วยกัน ส่วนใหญ่จะไม่ค่อยพูดเรื่องส่วนตัวกัน แล้วเวลาไปเที่ยวก็จะไปเที่ยว
เวลาที่ใช้เวลาอยู่ด้วยกัน เช่น ดูฟุตบอลด้วยกัน หรือไม่ก็เล่นกีฬาด้วยกัน
ไปดูหนังด้วยกัน ไปฟังเพลงด้วยกัน แต่จะไม่ค่อยพูดกันในเรื่องส่วนตัวว่า
เออ
วันนี้เป็นอย่างไร รู้สึกอย่างไรบ้าง รู้สึกไม่ดีกับตัวเองหรือเปล่า
หรืออะไรต่างๆ. ผู้ชายจะพูดหรือสื่อต่อกันน้อยมาก
ในขณะที่ผู้หญิง
จะค่อนข้างใช้เวลาในการพูดกันเยอะมาก จนบางคนก็ไปกระแนะกระแหนว่าผู้หญิงนี้ช่าง
mouth, ทำอย่างอื่นไม่เป็น นอกจากพูดเป็นอย่างเดียว. ผู้หญิงจะแลกเปลี่ยนกันเองเยอะมาก
รู้กันเลยว่าตอนนี้รู้สึกกันอย่างไร จะให้ความรู้สึกเป็นกันเองและสามารถที่จะเปิดเผยตัวเองได้
ที่นี้ฝรั่งคนนั้นก็เสนอคำตอบว่า
ทำไมถึงเป็นอย่างนี้
เขาบอกว่า เพราะผู้ชายได้รับการเลี้ยงมาให้แข่งขันกันอยู่ตลอดเวลา
เพราะฉะนั้นผู้ชายจึงรู้สึกว่า ไม่ว่าคุณจะเป็นใคร, ถ้าคุณเป็นผู้ชายอีกคนหนึ่ง
คุณจะต้องเป็นคู่แข่งของฉัน. ฉะนั้นการที่ผู้ชายคนนั้นรู้สึกว่า ผู้ชายทุกๆคนเป็นคู่แข่งของฉัน
มันทำให้ผู้ชายไม่ไว้วางใจผู้ชายอีกคนหนึ่ง ไม่ว่าคุณจะคิดว่าเขาเป็นเพื่อนหรือไม่ก็ตาม.
ดังนั้น คุณจะไม่กล้าเปิดเผยตัวคุณเอง ด้วยเหตุนี้การแลกเปลี่ยนตรงนี้จึงไม่มี.
ถ้าเรามองแบบนี้
การแข่งขันนี่ มันไม่สามารถสร้างความรักหรือสันติขึ้นมระหว่างคนได้เลย.
อันนี้ดิฉันอยากจะทิ้งประเด็นไว้ว่า ในสังคมเราที่เน้นการแข่งขันมากขึ้นๆ
เราจะสร้างสันติได้อย่างไร ?
อีกประเด็นหนึ่งก็คือ
นอกจากการศึกษาในบ้านเราที่ไปรับเขามามาก, ดิฉันว่าวัฒนธรรมไทยในบางส่วนที่เป็นเรื่องของ"อำนาจนิยม"นี่
มันมีส่วนอย่างมากที่ทำให้ การเกิดสันติระหว่างคนมันเกิดขึ้นได้ยาก. ตราบใดก็ตาม
สังคมนี่ยังแบ่งคนออกเป็นว่า คนบางกลุ่มมีอำนาจมากกว่า คนบางกลุ่มมีอำนาจน้อยกว่า
อย่างเช่น ผู้ใหญ่มีอำนาจมากกว่าเด็ก ผู้ชายมีอำนาจมากกว่าผู้หญิง. สิ่งเหล่านี้,
ถ้าหากยังมีโครงสร้างของอำนาจเหล่านี้อยู่ ดิฉันคิดว่ามันเป็นไปได้ยากมากเลยที่สังคมเราที่จะมีสันติ
เราไม่ยอมรับกันในความเท่ากันของคน การที่เราจะอยู่กันอย่างมีความสุขนี่ยากมาก
ดิฉันคิดว่า ประเด็นที่น่าเสียใจมากๆก็คือประเด็นที่เรามักจะพูดว่า
"รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี". ดิฉันพยายามคิดว่า สุภาษิตนี้มันเกิดขึ้นมาได้อย่างไร
จนกลายเป็นวาทกรรมระดับชาติไปได้ ? เพราะว่า ดิฉันคิดว่ามันเป็นอะไรที่ค่อนข้างหยาบคาย,
ขนาดวัวคุณแค่ผูกมันเฉยๆ แต่ลูกของคุณ ,คุณตีเลยนะ
แม้แต่ในยุคนี้
ทางกระทรวงศึกษาเพิ่งออกกฎหมายมาว่า ต่อไปนี้ ครูจะไม่มีสิทธิ์ที่จะตีนักเรียน
ปรากฏว่าพวกครูนี่ก็ออกมาประท้วงกันใหญ่เลย. ออกมาบอกว่า ถ้าไม่ตีแล้วก็จะควบคุมเด็กไม่ได้
ซึ่งอันนี้มันน่าสงสารหนักขึ้นไปอีก คือคุณไม่คิดเลยว่า คุณมีวิถีทางอื่นที่จะดูแลและมีความสัมพันธ์กับเด็ก
นอกจากการใช้อำนาจในการตี.
ดิฉันเคยมีคนมาชวนให้ไปคุยที่สถานเลี้ยงเด็กกำพร้านะคะ
พอดีตอนนั้น ท่าน ผอ. ใหม่มา ท่านก็ชวนไปคุย และดิฉันก็เสนอไปว่า การดูแลเด็กนี่มันอาจจะมีทางเลือกอื่น
ไม่จำเป็นต้องตีเด็กก็ได้
ปรากฏว่า คนที่คุมเด็ก เขาก็ไม่พอใจมากนะคะ,
เขาบอกว่า
ก็คุณไม่เคยมาอยู่ในสถานที่แบบนี้ ซึ่งต้องคุมเด็กจำนวนมาก การไม่ตีนี่
เป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้, แล้วเขาก็พูดออกมานะคะว่า ตัวเขาเองโดนพ่อตีมาไม่รู้สักเท่าไหร่
เฆี่ยนมาไม่รู้เท่าไหร่ เขาไม่เห็นเป็นอะไรเลย.
อันนี้เป็นสิ่งที่น่าสังเกตุเหมือนกันนะว่า
วัฎจักรของพ่อตีลูก แล้วต่อไปพอลูกเป็นผู้ใหญ่ แล้วไปตีคนอื่นเรื่อยๆ รู้สึกว่าการตีนี่มันไม่เห็นเป็นไร
ดิฉันก็ต้องบอกว่า พ่อแม่ของดิฉันไม่เคยตีดิฉันเลยก็ไม่เป็นไรเหมือนกัน
คืออันนี้รู้สึกว่า มันเป็นสิ่งที่น่ากลัวเหมือนกัน ถ้าครั้งหนึ่งเรายอมรับว่า"การตีมันเป็นการแก้ปัญหา"
อันนี้ก็จะสืบเนื่องกันไปเรื่อยๆ มันเป็นการเรียนรู้ซึ่งจริงๆนั้น ในบางประเทศเขาสรุปแล้วว่า
ความรุนแรงที่ผู้ใหญ่ทำกับเด็กนี่ มันไม่หายไป แต่จะสะสมอยู่ในตัวเด็กคนนั้น
แล้วเมื่อเขาโตขึ้น เขาจะไปใช้ความรุนแรงอันนี้กับลูกเขาต่อไปอีก หรือคนที่เป็นเด็กต่อไป
ซึ่งนี่เป็นเรื่องที่เราจะต้องคุยกันจริงๆแล้วว่า มันเป็นทางออกของการแก้ปัญหาจริงๆหรือเปล่า
อยากจะจบเอาไว้ตรงที่
ดิฉันประทับใจมากซึ่งเป็นเรื่องสารคดีนะคะ เขาไปทำในสังคมที่เรามักจะเรียกเขาว่าคนป่า
เป็นสังคมชนเผ่าที่ยังไม่ใส่เสื้ออะไรเลย และดำรงชีวิตอยู่ในปัจจุบันนี้นะคะ.
คนที่ไปทำการศึกษา ได้ไปดูเรื่องการเลี้ยงลูกของชาวเผ่านั้น. สิ่งหนึ่งที่ชาวเผ่าเขาบอกว่า
เขาไม่เคยตีลูกเขาเลย ลูกเขาทำอะไร เขาจะปล่อยให้ลูกเขาทำตลอด เพราะเขามองว่า"ลูกคือสิ่งที่พระเจ้าให้มา"
เป็นสิ่งพิเศษที่พระเจ้าของเขาประทานมา. เพราะฉะนั้น เขาจึงตระหนักว่า
มันไม่ใช่สิทธิของเขาที่เขาจะไปตี
ดิฉันอยากฝากไว้นะคะว่า
จริงๆแล้วสังคมเรานี่ มีพื้นฐานอย่างนั้นจริงๆหรือ. คนในชนบทตีลูกเหมือนวัวเหมือนความจริงๆหรือ
มันไม่ใช่สิ่งที่เราจะต้องสืบทอดความเชื่อแบบนี้
|
