The Midnight Webpage 31

วิพากษ์สื่อมวลชนในยุคทักษิณ

เวทีวาระสังคม รัฐธรรมนูญมาตรา ๔๐ และ ๔๑ บัญญัติว่า "คลื่นความถี่เป็นทรัพยากรสื่อสารของชาติเพื่อประโยชน์สาธารณะ" และสื่อมวลชน"ย่อมมีเสรีภาพ…ในการเสนอข่าวและแสดงความคิดเห็นภายใต้ข้อ กำหนดตามรัฐธรรมนูญ โดยไม่ตกอยู่ภายใต้อาณัติของหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือเจ้าของกิจการนั้น แต่ต้องไม่ขัดต่อจรรยาบรรณแห่งการประกอบวิชาชีพ" เวลาผ่านไปแล้วเกือบ ๗ ปี……

ในโอกาสวันที่ ๕ มีนาคม ๒๕๔๗ ซึ่งเป็นวันนักข่าว เวทีวาระสังคม จึงได้หยิบยกประเด็นเสรีภาพของสื่อมวลชนและการมีจิตสาธารณะของผู้ประกอบวิชาชีพและผู้เป็นเจ้าของสื่อ มาพิจารณา คำตอบที่ได้คือ…………..สื่อมวลชนของไทยยังไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ

ในเรื่องเสรีภาพของสื่อ นั้น พบว่าวิทยุและโทรทัศน์ทำตัวเป็นปากเสียงให้รัฐบาลเป็นส่วนใหญ่ มีการสั่งการมิให้มีการเสนอข่าวบางเรื่องหรือความเห็นบางความเห็น ในส่วนของหนังสือพิมพ์นั้น แม้ส่วนใหญ่จะยังเสนอความเห็นที่หลากหลายได้ แต่การเสนอข่าวก็ยังเป็นไปตามกระแสหลักของการเมืองและธุรกิจ บางฉบับเสนอแต่ข่าวที่เป็นบวกต่อรัฐบาล มุ่งรายงานความพอใจและความชื่นชมของประชาชนต่อวิสัยทัศน์ นโยบาย และผลงานของรัฐบาล ชอบหยิบยกประเด็นที่ได้จากรายการนายกคุยกับประชาชนมาขยายผลอย่างต่อเนื่อง และมีบางฉบับที่เลี่ยงไปเสนอข่าวชีวิต สังคมและบันเทิงเพิ่มมากขึ้น

การคุกคามเสรีภาพของสื่อนั้นมิได้มาจากกลไกของรัฐเพียงเท่านั้น หากใช้การกดดันโดยอ้อมต่อเจ้าของสื่อซึ่งมีธุรกิจหลากหลายและบางธุรกิจมีโอกาสที่ถูกอำนาจรัฐให้คุณหรือให้โทษได้ กรณีการปลดบรรณาธิการบางกอกโพสต์ และการลาออกของบรรณาธิการสยามรัฐสัปดาห์วิจารณ์ เป็นตัวอย่างของแรงกดดันดังกล่าวนี้ นอกจากนี้ การลงหรือไม่ลงโฆษณา ของหน่วยราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือธุรกิจในเครือ ย่อมมีผลกระทบอย่างสูงต่อฐานะทางเศรษฐกิจของสื่อมวลชน สุดท้ายส่งผลกระทบต่อเสรีภาพของสื่อดังที่เห็นอยู่ในขณะนี้

แนวโน้มที่น่าวิตกอีกประการหนึ่ง คือความพยายามของบุคคลที่ใกล้ชิดกับรัฐบาลที่จะเพิ่มการถือหุ้นในกิจการที่เกี่ยวกับสื่อ และความพยายามที่ควบรวมกิจการ เช่นกิจการโทรศัพท์ อินเตอร์เนตและซอฟต์แวร์ การควบรวมกิจการของผู้รับสัมปทานความถี่ ผู้เป็นเจ้าของอุปกรณ์การส่งกระจายความถี่ และผู้ผลิตเนื้อหาที่เป็นข่าว เพลง ละคร และสาระบันเทิงอื่น ๆ แนวโน้มเช่นนี้อาจนำไปสู่การผูกขาดอย่างครบวงจรมากยิ่งขึ้น และหากถูกนำไปใช้เพื่อผลประโยชน์ทางการเมือง ก็อาจนำไปสู่การผูกขาดการเป็นรัฐบาลอย่างยาวนาน ดังตัวอย่างของประเทศเพื่อนบ้านที่ทำสำเร็จแล้ว หรือตัวอย่างของประเทศในยุโรปประเทศหนึ่งที่กำลังพยายามทำเช่นนี้อยู่

ในประเด็นคุณภาพและจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพนั้น เห็นว่าการรายงานข่าวหลายครั้งมีลักษณะที่ผิวเผิน มีการตั้งคำถามที่แสดงถึงการไม่เตรียมตัวหรือศึกษาเรื่องราวมาก่อน หรือถามตามสูตรคือ ถามกว้าง ๆ ไปในทางบวกแต่ไม่ตรงกับประเด็นที่ประชาชนอยากรู้ บางครั้งขาดการสืบค้นเจาะลึกความจริงหรือถามความเห็นของผู้เกี่ยวข้องที่หลากหลาย และการสรุปข่าวหรือนำเสนอก็มักลอกเลียนไปในแนวเดียวกัน จึงควรมีการปรับปรุงในเรื่องทักษะโดยเฉพาะในการทำข่าวการเมืองอีกมาก

ในส่วนของนักสื่อมวลชนอาวุโสหรือผู้บริหารสื่อ ยังมีความยำเกรงว่าการวิพากษ์วิจารณ์อย่างตรงไปตรงมา อาจจะดูเด่นจนเป็นที่เพ่งเล็ง อีกทั้งยังมุ่งการแข่งขันกันเองโดยเฉพาะในการหาโฆษณา เสมือนว่าการโฆษณามีจำกัด ถ้ารายหนึ่งได้ อีกรายหนึ่งก็ไม่ได้ หรือมัวแต่เห็นข้อบกพร่องซึ่งกันและกัน จนเมื่อมีภัยคุกคามสื่อใดสื่อหนึ่ง รายอื่น ๆ ก็เอาตัวรอดอยู่ตามลำพังของตน มิได้แสดงความสมานฉันท์เท่าที่ควร บทบาทของสมาคมวิชาชีพด้านสื่อต่างๆ รวมทั้งสภาการหนังสือพิมพ์ ในด้านการส่งเสริมและบังคับใช้จรรยาบรรณการส่งเสริมความเป็นมืออาชีพ และการพิทักษ์เสรีภาพของสื่อ ก็ขาดความเข้มแข็ง

ในส่วนของผู้บริโภคสื่อหรือประชาสังคมนั้น ยังไม่ตระหนักถึงผลในเรื่องการคุกคามเสรีภาพของสื่อและคุณภาพของสื่อ และไม่ช่วยออกมาเคลื่อนไหว ทั้งในด้านการหนุนช่วยสื่อที่ถูกคุกคาม การตรวจสอบสื่อ และการเสนอแนะการปรับปรุงสื่อ ทั้งๆที่เป็นผลได้โดยตรงกับการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร

เวทีวาระสังคม จึงมีข้อเสนอแนะเพื่อให้สื่อมวลชนเป็นสื่อเพื่อมวลชนมากยิ่งขึ้น ดังนี้

๑) ผู้มีอำนาจทางการเมืองและทางเศรษฐกิจพึงปฏิบัติตามรัฐธรรมนูญอย่างเคร่งครัด โดยละเว้นการกระทำทั้งทางตรงและทางอ้อม ในการคุกคามหรือกดดันที่มีผลต่อเสรีภาพและความเป็นวิชาชีพของสื่อมวลชน

๒) ควรออกกฎ ระเบียบ มิให้มีการควบรวมกิจการสื่อมวลชนและกิจการที่เกี่ยวข้องในลักษณะที่ส่อว่าเป็นการผูกขาดแบบครบวงจร

๓) สมาคมวิชาชีพและสถาบันการศึกษาด้านสื่อมวลชน ควรให้ความสำคัญในเรื่องจรรยาบรรณ ทักษะในการประกอบวิชาชีพ ความคิดเชิงวิพากษ์ โดยหวังว่าจะมีการปรับปรุงคุณภาพของนักข่าวปัจจุบัน และการสร้างนักข่าวรุ่นใหม่ที่มีความซื่อสัตย์ต่อตนเองและมุ่งมั่นที่จะแสวงหาความจริง

๔) สื่อมวลชนและผู้บริหารสื่อควรผนึกกำลังกันมากขึ้น โดยยึดหลักการมากกว่าตัวบุคคลเมื่อสื่อถูกคุกคาม

๕) ประชาสังคมในฐานะผู้บริโภค พึงออกมาสนับสนุนสื่อที่ทำตามจรรยาบรรณของวิชาชีพ และตรวจสอบเพื่อเตือนสติหรือท้วงติงสื่อที่ขาดคุณภาพหรือขาดจรรยาบรรณ ในขณะเดียวกัน หากการไม่ปฏิบัติตามหลักการแห่งวิชาชีพเป็นผลจากการกดดันของการลงโฆษณา ผู้บริโภคพึงร่วมมือกันคว่ำบาตรสินค้าของผู้ลงโฆษณาในสื่อนั้น ซึ่งจะทำให้การกดดันไม่เป็นผล

สุดท้ายนี้ เวทีวาระสังคม ขอให้กำลังใจแก่สื่อมวลชน เจ้าของสื่อ ผู้ลงโฆษณา และประชาสังคมที่ยืนหยัดเพื่อเสรีภาพของสื่อมวลชนเพื่อมวลชน

องค์กรที่เข้าร่วม เวทีวาระสังคม (Social Agenda Forum,SAF) ประกอบด้วย มูลนิธิสันติภาพและวัฒนธรรม คณะทำงานวาระทางสังคม และกลุ่มศึกษาปัญหายา สถานที่ติดต่อ : ๙๐ ซอยอยู่ออมสิน ถนนจรัลสนิทวงศ์ ๔๐ กทม ๑๐๗๐๐ โทร ๐๒ ๘๘๓๒๙๗๑ บุคคลที่ติดต่อ : ดร. โคทม อารียา 4 มีนาคม 2547

มูลนิธิสันติภาพและวัฒนธรรม, คณะทำงานวาระทางสังคม, และกลุ่มศึกษาปัญหายา

สารบัญข้อมูล : ส่งมาจากองค์กรต่างๆ

ไปหน้าแรกของมหาวิทยาลัยเที่ยงคืน I สมัครสมาชิก I สารบัญเนื้อหา 1I สารบัญเนื้อหา 2 I ประวัติ ม.เที่ยงคืน

webboard(1) I webboard(2)

e-mail : ~~midnightuniv(at)yahoo.com~~

หากประสบปัญหาการส่ง e-mail ถึงมหาวิทยาลัยเที่ยงคืนจากเดิม
~~midnightuniv(at)yahoo.com~~

ให้ส่งไปที่ใหม่คือ
~~midnight2545(at)yahoo.com~~
มหาวิทยาลัยเที่ยงคืนจะได้รับจดหมายเหมือนเดิม

สำหรับสมาชิกที่ต้องการ download ข้อมูล อาจใช้วิธีการง่ายๆดังต่อไปนี้

1. ให้ทำ hyper text ข้อมูลทั้งหมด
2. copy ข้อมูลด้วยคำสั่ง Ctrl + C
3. เปิด word ขึ้นมา (microsoft-word หรือ word pad)
4. Paste โดยใช้คำสั่ง Ctrl + V
จะได้ข้อมูลมา ซึ่งย่อหน้าเหมือนกับต้นฉบับทุกประการ
(กรณีตัวหนังสือสีจาง ให้เปลี่ยนสีเป็นสีเข้มในโปรแกรม Microsoft-word)